1. Bóc mẽ khuyết điểm của
người khác
Nguyên tắc cơ bản trong việc
làm người đó là: Không chỉ trích gay gắt những lỗi lầm quá nhỏ bé mà người khác
mắc phải; không tùy tiện bóc mẽ đời sống riêng tư của người khác; càng không
thể giữ chặt trong lòng mối thù với người khác hay những việc chưa phải mà họ
đã làm với mình, nhất định không chịu quên.
Làm được 3 việc này, không
những có thể bồi dưỡng phẩm đức cho bản thân mà còn có thể tránh được những họa
hại không mong muốn.
Miệng lưỡi, ngôn từ là những
thứ được ví không khác gì những lưỡi dao sắc làm tổn thương người khác. Người
thông minh hiểu biết, biết người biết ta sẽ không bao giờ tận ngôn, nói cho
sướng miệng mà sẽ để lại cho người khác vài "lối thoát", lưu lại chút
khẩu đức cho bản thân.
Họ sẽ không bóc mẽ khuyết
điểm của người khác, phơi bày vết sẹo mà người khác muốn giấu. Ngay cả khi
trách người cũng không nên khắt khe đến mức không để cho họ một đường lùi.
Kẻ thích bóc mẽ khuyết điểm
của người khác sẽ bị thù ghét, họ hại người và rồi cuối cùng lại hại chính
mình.
Con người sống trên đời, ai
cũng có lòng tự trọng, ai cũng muốn giữ thể diện cho mình. Vì thế, trong cuộc
sống, đừng bóc mẽ, chế giễu khuyết điểm hay những chuyện riêng tư của người
khác, hãy giữ thể diện cho họ, đó cũng là cách chúng ta giữ thể diện cho chính
mình.
2. Khoe khoang bản thân
Người khác khen ngợi mình,
đó gọi là bia miệng; tự mình khen mình, đó gọi là khoa trương.
"Thiên bất ngôn tự cao,
địa bất ngôn tự hậu" – trời vốn tự cao, đất vốn tự dày mà không cần đến
lời nói, không cần khoe khoang – người thực sự có học thức, có nội hàm sẽ không
mở miệng khoe khoang bản thân với người khác.
Cuối thời nhà Thanh, Tả Tông
Đường dẫn quân chinh chiến ở phía Tây, thu về vùng Tân Cương, lập công lớn. Ông
ta vốn dĩ có một tật xấu đó là "văn nhân thích đại ngôn", sau khi lập
công hễ gặp ai là đen chiến công của mình ra kể.
Có người tìm ông ta làm
việc, bất luận là việc công hay tư, chỉ nói được đôi ba câu là chủ đề lại
chuyển hướng sang chuyện chinh phạt miền Tây khiến đối phương bất đắc dĩ phải
nghe.
Tả Tông Đương là người có
tài, nhưng việc khoe khoang thành tích cũng là có thật, thế nên ông ta vẫn bị
người đời chỉ trích. Vì vậy, hãy dừng ngay việc khoe khoang bản thân.
Sông sâu thường chảy lặng,
người thực sự có học thức, có tu dưỡng, không cần khoe khoang người khác cũng
sẽ nhận ra.
3. Nói những lời vô giá trị
Tử Cầm hỏi thầy của mình là
Mặc Tử rằng, nói nhiều liệu có tốt hay không.
Mặc Tử đáp: "Ếch, muỗi
kêu suốt ngày không nghỉ, kêu đến khản cả cổ, nhưng có ai nghe chúng kêu không?
Hãy xem những con gà trống, chúng kêu đúng giờ vào mỗi buổi sáng hằng ngày,
thiên hạ chấn động, người người lục đục kéo nhau dậy."
Còn Khổng Tử thì nói:
"Phu nhân bất ngôn, ngôn tất hữu trung" – ý của câu nói này là, một
người có thể không nói nhưng đã mở miệng nói là phải nói đúng vấn đề.
Người xưa đã nói, bệnh từ
miệng mà vào, họa từ miệng mà ra, vì thế không nên nói quá nhiều, đa ngôn tất
thất – ý nói rằng nói nhiều ắt sẽ có sai sót.
Chúng ta cũng đừng nói những
lời vô nghĩa, vô giá trị. Nói nhiều không có lợi, quý ở chỗ nói đúng lúc, đúng
chỗ mà thôi.
Ngôn ngữ đơn giản nhưng ý tứ
sâu sắc, đó là cảnh giới. Chỉ cần nói đúng lúc, đúng chỗ, đúng người, đúng
việc, chúng ta sẽ được tôn trọng.